Η φυλή Bajau ή αλλιώς...οι Άνθρωποι-Ψάρια

Μπορεί να προσαρμοστεί το σώμα μας σε έναν υδάτινο κόσμο?

Με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας γεννάται εύλογα το ερώτημα αν μπορούν οι άνθρωποι να προσαρμοστούν σε έναν πιο υδάτινο κόσμο. Η φυλή Bajau της Νοτιο-Ανατολικής Ασίας ζουν σε ξύλινα σπίτια, αναζητούν τροφή στο βυθό της θάλασσας, ενώ πραγματοποιούν βουτιές που διαρκούν έως και πέντε λεπτά. Τέτοιου είδους βουτιές τι προκαλούν στο σώμα μας?

Το χρονικό διάστημα μέχρι να σας έρθει η παρόρμηση για αέρα μετά από μια βαθιά εισπνοή ανέρχεται συνήθως στα 30 με 40 δευτερόλεπτα. Ωστόσο, τα όργανα όσων κάνουν ελεύθερη κατάδυση δεν απαιτούν τόσο σύντομα αέρα. Μπορούν να κρατήσουν την αναπνοή τους για μερικά λεπτά.

Οι άνθρωποι της φυλής Bajau, γνωστοί και ως οι τσιγγάνοι της θάλασσας της Μαλαισίας και της Ινδονησίας, είναι γνωστοί για τις επιδόσεις τους στην ελεύθερη κατάδυση. Παραδοσιακά, γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν στη θάλασσα, ενώ ψαρεύουν σε βάθη που ξεπερνούν τα 20 μέτρα για αρκετά λεπτά με μια ανάσα.

Σε αυτό το βάθος η πίεση του νερού είναι σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερη από αυτή στην επιφάνεια, συμπιέζοντας τους πνεύμονές τους που ήδη στερούνται του οξυγόνου.

Στο ακόλουθο βίντεο μπορείτε να δείτε τον ψαρά Sulbin επί τους έργου του. Φορώντας χειροποίητα ξύλινα γυαλιά και οπλισμένος με μια λόγχη, φαίνεται να προετοιμάζει αρχικά τον εαυτό του πριν την κατάδυση.

«Συγκεντρώνομαι στις εισπνοές μου. Καταδύομαι μόνο όταν είμαι εντελώς χαλαρός» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Sulbin.

Αυτός ο βαθμός ελέγχου του νου είναι ζωτικής σημασίας, αναφέρει η Emma Farrell, εκπαιδεύτρια ελεύθερης κατάδυσης και συγγραφέας τους βιβλίου ‘One Breath, A Reflection on Freediving’. «Πρέπει να είστε ζεστοί και χαλαροί, δεν θέλετε να ανασάνετε πολύ γρήγορα πριν από τη λήψη της τελευταίας σας αναπνοής για την κατάδυση» συμπληρώνει.

Το αντανακλαστικό της κατάδυσης των θηλαστικών, που παρατηρείται σε υδρόβια ζώα όπως τα δελφίνια και οι βίδρες, αλλά και σε μικρότερο βαθμό στους ανθρώπους, βοηθάει σημαντικά, μας εξηγεί η Farrell.

«Το αντανακλαστικό αυτό αποτελεί μια σειρά από αυτόματες κινήσεις και ρυθμιστικοί μηχανισμοί που λαμβάνουν χώρα όταν καταδύουμε σε κρύα νερά. Μειώνεται ο ρυθμός της καρδιάς και του μεταβολισμού με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται ο ρυθμός με τον οποίο καταναλώνουμε το οξυγόνο».

Όταν κρατάμε την αναπνοή μας, το οξυγόνο στο σώμα μας μειώνεται με αποτέλεσμα να μεταφέρεται αίμα από τα χέρια και τα πόδια μας στα πιο ζωτικής σημασίας όργανά μας. Το σώμα μας βρίσκει έτσι τρόπο να αντισταθμίσει την έλλειψη οξυγόνου. Η πίεση κάτω από το νερό προκαλεί την παραγωγή επιπλέον αιμοσφαιρίνης.

Το αίμα των ανθρώπων που κάνουν συχνά κατάδυση, όπως του Sulbin μοιάζει με εκείνων που ζουν σε μεγάλα υψόμετρα, καθώς εκεί υπάρχει λιγότερο οξυγόνο με αποτέλεσμα τα επίπεδα της αιμοσφαιρίνης να είναι αυξημένα.

Κοιτάζοντας κάτω από το νερό

Η φυλή Bajau ζούσαν τον περισσότερο καιρό σε ‘βαρκόσπιτα’ ή σε σπίτια χτισμένα πάνω στην θάλασσα μακριά από τις ακτές. Πολλοί έχουν δηλώσει κατά καιρούς ότι νοιώθουν ‘ναυτία’ στις σπάνιες περιπτώσεις που περνούν τον χρόνο τους στη στεριά.

Εξαιτίας του χρόνου που περνούν στη θάλασσα, τα μέλη της φυλής, όπως και άλλες φυλές που ζουν σε παράκτιες περιοχές, έχουν ασυνήθιστα ισχυρή υποθαλάσσια όραση.

Οι μυς των ματιών τους έχει προσαρμοστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να πιέζονται οι κόρες των ματιών τους περισσότερο με αποτέλεσμα να αλλάζει το σχήμα τους αυξάνοντας τελικά τη διάθλαση του φωτός.

Αυτό κάνει την υποβρύχια όρασή τους δύο φορές πιο ισχυρή, ισχυρίζεται η Anna Gislen, του Πανεπιστημίου Lund της Σουηδίας, η οποία ασχολείται από το 2003 με ανάλογες μελέτες.

Ένα μέρος του σώματος των ανθρώπων της φυλής Bajau που δεν έχει εξίσου καλές επιδόσεις είναι τα τύμπανα, στα οποία παρατηρείται ρήξη ακόμα και στις μικρές ηλικίες. Για παράδειγμα η ακοή του Sulbin έχει επιδεινωθεί σημαντικά καθώς δεν εξισώνεται η πίεση του αέρα της στοματικής κοιλότητας με αυτή στα αφτιά του όταν καταδύεται. Δεν είχε ποτέ σωστή εκπαίδευση για το πώς θα πρέπει να καταδύεται, απλά έμαθε από τον πατέρα του ότι αρκεί να ‘κρατάς’ την αναπνοή σου.

Υπάρχουν εξελικτικές θεωρίες – οι οποίες δεν είναι ευρέως αποδεκτές – που σημειώνουν ότι οι πρόγονοι των σύγχρονων ανθρώπων χρειάστηκε να προσαρμοστούν σε ένα μερικώς υδάτινο περιβάλλον. Η θεωρία των «υδάτινων πιθήκων» αναφέρει ότι αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι είναι σε μεγάλο βαθμό άτριχοι και έχουν ένα υπόστρωμα λίπους για υποβρύχια μόνωση, με αποτέλεσμα να είναι καλύτερα προσαρμοσμένο το σώμα μας για κολύμπι σε σχέση με το συγγενικό είδος των πιθήκων.

Ωστόσο ο Sulbin και άλλα μέλη της φυλής έχουν ελάχιστο λίπος. Η Σωματοδομή τους ίσως να αποτελεί τη λύση. Εμφανίζουν μια λιτή σωματική διάπλαση πιο αποτελεσματική στην χρήση του οξυγόνου. Και έχοντας λιγότερο λίπος, είναι πιο εύκολο για τον Sulbin να περπατήσει με ευκολία στο βυθό της θάλασσας.

Τέτοιου είδους καταδύσεις – επαναλαμβανόμενες καταδύσεις στα 10 με 20 μέτρα – εμπεριέχουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσος των δυτών λόγω μη σωστής αποσυμπίεσης. Αλλά είναι λιγότερο πιθανό να συμβεί αν ο δύτης είναι λεπτός και χωρίς λίπος.

Πηγή: http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12151830